حجاب(۱)

حجاب در لغت به معنای پوشش، پرده، وسیله پوشش، حایل و... است .......

 فرهنگ معین و فرهنگ عمید برای واژه حجاب، معانی زیر را آورده اند: پرده، ستر، نقابی که زنان، چهره خود را بدان پوشانند و روی بند و چادری که زنان سرتا پای خود را بدان پوشانند. این واژه در اصطلاح به معنای «پوشش مخصوص زنان» است.

● فطری بودن پوشش

تمام کسانی که زندگی بشر و تحولات آن را ارزیابی کرده اند، به این نتیجه رسیده اند که از آغاز پیدایش انسان، هر یک از زن و مرد کوشیده است تا پوشش مناسب خود را تهیه کند. تلاش همیشگی بشر برای تهیه پوشاک، از آن جهت که با آموزش خاصی همراه نبوده است، نشان می دهد که تکاپوی انسان برای یافتن پوشش، از فطرت درونی اش سرچشمه می گیرد. حجاب زنان، پیشینه ای طولانی دارد. با مطالعه آثار تمدن های گوناگون، چنین به نظر می رسد که حجاب زنان، از عادت های کهن تمدن های بشری بوده است. برای مثال، بر اساس نوشته دایرة المعارف لاروس، زنان یونانی در دوره های گذشته، صورت ها و اندامشان را تا روی پا می پوشاندند.

● مصونیت، نه محدودیت!

حجاب در باورها و ارزش های ما ریشه دارد و رعایت پوشش به ویژه در میان بانوان، ایجاد مصونیت برای جلوگیری از عوارض منفی، مفاسد و ابتذال است. از دیدگاه اسلام، زن، شخصیتی شایسته دارد و می تواند مدارج کمال را بپیماید و به مراتب عالی انسانیت بار یابد. دامن زن، مدرسه بشر است و والایی مردان، بدون زنان ممکن نیست. اصلاح جامعه در گرو پارسایی، حیا و حجاب بانوان خواهد بود. جایگاه والای این گوهر گران بهای آفرینش، می طلبد که در صدف پوشش قرار گیرد تا ارزش هایش حفظ گردد. خانم فاطمه دولان، استاد مسلمان انگلیسی زبان گفته است: «حجاب باعث می شود که زن، ارزش خود را از حد یک کالای تجارتی یا وسیله ای برای بهره دهی بالا ببرد و هم خود برای خویش ارزش قائل شود و هم جامعه را وادار به احترام کند».

● سابقه پوشش در ایران

پوشش در ایران، به قبل از اسلام و صدور حکم حجاب بر می گردد. در تاریخ چنین آمده است: هنگامی که سه تن از دختران کسرا، شاه ساسانی را اسیر کردند و نزد خلیفه دوم بردند، آن سه با پوشش و نقاب، سیمای خود را پوشانیده بودند. خلیفه دستور داد حجاب از چهره برگیرند تا بدین گونه خریداران، آنان را ببینند و پول بیشتری به پایشان بریزند. دوشیزگان ایرانی از برهنه کردن سر و صورت خودداری کردند و نماینده خلیفه را با مشتی که بر سینه اش زدند، از خود دور ساختند. خلیفه با مشاهده این وضع، عصبانی شد و خواست با تازیانه آنان را آزار دهد. در آن حال، حضرت علی علیه السلام به خلیفه فرمود: «در رفتارت با دشمن مدارا کن. از رسول اکرم صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود: بزرگ و شریف هر قومی را که خوار گردیده است، گرامی دارید».

● حجاب کامل بعد از فرمان الهی

رعایت پوشش در میان اقوام و قبیله ها، پیش از اسلام نیز وجود داشته، ولی فراگیر نبوده است. از برخی روایات برمی آید که رواج پوشش کامل، پس از فرمان الهی و کلام وحی بوده است. در روایتی از یکی از همسران رسول اکرم صلی الله علیه و آله می خوانیم که وی گفته است: «من برتر از زنان انصار ندیدم. همین که آیه های سوره نور نازل شد، یک نفر از آنان دیده نشد که همچون گذشته بیرون آید و آنها سر خود را با روسری های مشکی می پوشانیدند.» از آیه های قرآن کریم هم برمی آید که وجوب حجاب برای بانوان، بر اساس صراحت قطعی وحی است و اینکه برخی از تحلیلگران پنداشته اند پوشش، از عادت ها و رسم های دوره عباسی است، پذیرفتنی نیست.

● نشانه ای از دیانت

اسلام، حجاب را لطف و عنایتی از سوی خداوند متعالی می داند و مسئله تحمیل، محدودیت و خشونت در آن مطرح نیست. زن با رعایت حجاب، افزون بر آنکه نشانه ای از دیانت، ایمان و تقوا با خود دارد، نوعی ابهت در خویشتن به وجود می آورد و از این راه در مسائل اجتماعی و سیاسی مشارکت می کند. در ارزش و قدرت تأثیر حجاب همین بس که استعمارگران هرگاه خواسته اند بر اختناق خود در جامعه بیفزایند و به حیله های خود دست یابند، کوشیده اند این دژ استوار را که ضامن ایمان و عفاف و عامل گسترش فضیلت در جامعه اسلامی است، از میان بردارند یا آن را کم اهمیت جلوه دهند.

● تلاش استعمارگران

در فرهنگ کشورهای اسلامی و به ویژه ایران، حجاب از جایگاه بلندی برخوردار است و دشمنان همواره تلاش کرده اند میان حجاب و اصل دین جدایی به وجود آورند. بر همین اساس، استعمارگران در ایران، رضاخان، در افغانستان، امان اللّه خان و در ترکیه، کمال آتاتورک را برگزیدند تا در این کشورها به اسلام زدایی بپردازند و فرهنگ وارداتی غرب را جای گزین کنند. رضاخان با حمایت بریتانیا، در هفدهم دی ماه ۱۳۱۴ خورشیدی، کشف حجاب را رسمی و اجباری کرد و فرزندش این روز را جشن گرفت. این دو نماد استبداد، همه امکانات کشور را برای گسترش فرهنگ بی حجابی و ابتذال در ایران به کار گرفتند. قیام گوهرشاد با حضور اقشار مردم مشهد به رهبری عالمان و نیز اعتراض شیخ محمدتقی بافقی در قم، از جمله ایستادگی های ملت در برابر این حرکت بود.

● توطئه کشف حجاب

بی تردید، از پلیدترین ترفندهای دشمنان اسلام، توطئه کشف حجاب است که در تاریخ معاصر میهن ما به شکل رسمی و قانونی اتفاق افتاد. رهبر کبیر انقلاب در این باره فرمود: «زن در دو مرحله مظلوم بوده است: یکی در جاهلیت که اسلام منت گذاشت بر انسان و زن را از آن مظلومیتی که داشت، بیرون کشید و یک موقع هم زن در ایران مظلوم شد و آن دوره شاه سابق بود».

واکنش امام خمینی رحمه الله به کشف حجاب

امام خمینی رحمه الله که در زمان کشف حجاب به حاج آقا روح اللّه خمینی معروف بود، به همراه تنی چند از فضلای حوزه علمیه قم، به رئیس حوزه علمیه قم، آیت اللّه شیخ عبدالکریم حائری یزدی گفتند: «چاره ای جز این نیست که در تلگراف رسمی به کشف حجاب اعتراض شود؛ چون حجاب از ضروریات دین اسلام است و ما باید از آن دفاع کنیم. اگر طاغوت قبول نکرد، دست کم از حوزه و مرجعیت شیعه رفع تکلیف می شود و این اعتراض در تاریخ می ماند.» آیت اللّه حائری یزدی در تلگراف مختصری خطاب به رضاشاه نوشت: «حجاب از مسلّمات دین اسلام است و کشف آن برای زنان نباید اجباری و الزامی باشد» که با پاسخ اهانت آمیزمحمدعلی فروغی، نخست وزیر وقت و واکنش تند رضاخان روبه رو گردید.